Sevdiğin bir arkadaşının, ilişkisinde zarar gördüğünü ya da flört şiddetine maruz kaldığını bilmek kolay bir deneyim değildir. Arkadaşına destek olmak, onu bu durumdan çıkarmak ve zarar görmesini durdurmak isteyebilirsin. Bununla birlikte, başkalarının duygusal ilişkileri hakkında harekete geçmeni engelleyen ya da kendini çaresiz hissettiren bazı düşünceler, duygular ya da durumlar olabilir:

​“Bu arkadaşımın özeli. Karışmam doğru olmaz.”

  • “Arkadaşlığımızın bozulmasından ya da onu kaybetmekten korkuyorum.”
  • “Daha önce yardım etmeyi denedim ve pek bir işe yaramadı.”
  • “Arkadaşımın daha çok zarar görmesini istemiyorum.”
  • “Bana bir zarar gelmesinden çekiniyorum.”
  • “Geçmişte ayrıldıklarında fikrimi söyledim. Sonra barıştılar ve ben zor durumda kaldım.”

Bunları düşündüysen yalnız değilsin!

Kontrol ve manipülasyon içeren ilişkilerin dinamikleri, hem o ilişkide olumsuz davranışlara maruz bırakılan kişi hem de çevresindekiler için karmaşık, kafa karıştırıcı, hatta bazen tetikleyici* olabilir. İlişkiyi yaşayanların mahremiyeti elbette önemli. Bununla birlikte, yaşadığın özel deneyimler ve ilişkilerin üzerine sohbet etmek, paylaşımda bulunmak ve birbirinizi desteklemek arkadaşlığın bir parçasıdır.

Destek ve dayanışmanın ilk adımı, yargılamamak, suçlamamak ve utandırmamaktır. Arkadaşın, şiddet içeren bir ilişki yaşadığının farkında olmayabilir. Bazen de bunun farkında olabilir ya da seninle birlikte fark edip yine de ilişkide kalmayı seçebilir. Şiddet içeren bir ilişkiyi sonlandırmak her zaman kolay değildir. Bu sürecin arkadaşın için de zorlayıcı olduğunun farkında olarak ve bazı sınırlara özen göstererek arkadaşını desteklemen ve önemsediğini hissettirmen mümkün.

Arkadaşına destek olmaya başlamadan önce, şiddet içeren ilişkilerden çıkmanın neden zor olduğu hakkında daha çok düşünmek istersen bu yazıyı inceleyebilirsin.

Peki, ilişkisinde flört şiddeti deneyimlediğini düşündüğün arkadaşına destek olmaya nereden başlayabilirsin?

*Tetikleyici: Travmatik bir olayın yaratmış olduğu bir tepki yapısını harekete geçiren uyaranlar.

Tetiklenmek; görme, işitme, tatma, koklama ya da dokunma duyularımızın uyarılmasıyla yaşamış olduğumuz travmatik bir olayı hatırlamamız, hissetmemiz ve farklı düzeylerde benzer duyguları tekrar yaşamamızı ifade eder. Tetikleyici olayın ya da nesnenin kendi içinde travmatik olması gerekmez, sadece hatırlatıcı olması yeterlidir. Örneğin; belli bir ses, koku, manzara, renk, özel bir gün vs. de tetikleyici olabilir.

ilişkisini sorgulaması için alan aç

İlişkilerde şiddet bazen bir komiklik, samimiyet ya da aşk ifadesi olarak görülebilir. Şiddete maruz bırakılanlar bu şiddeti normalleştirebilir, azımsayabilir ya da flört şiddetinin ne olduğunu bilmeyebilir. Böyle bir durumda arkadaşına tepeden bakmadan flört şiddetinin ne olduğundan bahsetmek bir destektir.

  • Flört şiddeti, güvenli ilişkiler ve benzeri konularda bilgi sahibi olabilir ve bu bilgileri arkadaşınla paylaşmak isteyebilirsin. Örneğin, arkadaşınla flört şiddeti hakkında bilgilendirici bir kitap, film ya da kaynak paylaşabilir ve ne düşüneceğini merak ettiğini söyleyebilirsin. İnsanlar kendi ilişkilerindeki şiddeti ayırt etmekte zorlanabilir ama belli örneklerle karşılaşmak, kendi davranış ve ilişkilerini sorgulamalarına destek olabilir.
  • Arkadaşına bu konuyu açmak için, partnerinin görebileceği WhatsApp, DM gibi yöntemler yerine baş başa kaldığınız anları seçebilirsin.
  • Paylaşmak istediğin bu bilgiler ya da önereceğin kaynaklar bir anda arkadaşına fazla gelebilir. İsteklerine, ihtiyaçlarına ve kabul etme açıklığına uygun bir hızda kaynak önerebilirsin.
  • Şiddetin her zaman fiziksel olmadığından ve farklı türleri olduğundan bahsetmek, ilişkisinin şiddet içermediğini düşünen arkadaşının kendi durumuna farklı bir yerden bakmasını sağlayabilir. Bu konuyu arkadaşının ilişkisi üzerinden açmak yerine önce genel bir yerden, örneğin bir dizi veya film üzerinden ele almak kolaylık sağlayabilir.

davranışlara odaklan

Şiddetin adını koymak önemli olsa da, konuşmaya “Sen flört şiddeti yaşıyorsun” diye başlamak iyi bir fikir olmayabilir.

İnsanların ilişkileri ya da partnerleri ile ilgili olumsuz cümleleri kabul etmeleri kolay değildir. Şiddet içeren bir ilişkide bile bazen şiddetsiz anlar ve sevgi ifadeleri olabilir. Partnerini ya da ilişkiyi kötülemek arkadaşında, “Ama sen onun başka zamanlarda ne kadar iyi, âşık ya da düşünceli olduğunu bilmiyorsun” gibi bir tepki uyandırabilir. Böyle bir durumda arkadaşın yargılanmış hissedebilir, savunmaya geçebilir, kendisini kapatabilir ya da konuşmaya devam etmek istemeyebilir. Davranışlardan konuşmak, arkadaşının kendi durumuna mesafe alarak bakmasını sağlayabilir.

  • “Flört şiddeti”, “güvensiz ilişki”, “fail” gibi tanım içeren ifadeler kullanmak ya da arkadaşının partnerini odağa almak yerine, gözlemlediğin zarar verici davranışlara odaklanabilir, bu davranışlarla ilgili kaygılarını paylaşabilirsin.
  • Yorumlarını arkadaşının sınırlarını ihlal etmeyecek şekilde yapmaya özen gösterebilirsin.
  • Yıkıcı değil, yapıcı olmaya çalışabilirsin.
  • Konuşmaya kendi yorumlarınla başlamak yerine “İlişkiniz bu ara nasıl gidiyor?” gibi genel sorularla diyalog için alan açabilirsin.
  • “Partnerin sana iyi davranmıyor” gibi genel gözlemler yerine “Partnerinin seninle konuşma şekli beni endişelendiriyor” gibi spesifik davranışları seçerek ilerleyebilirsin.
  • “Bence bu ilişkiyi sonlandırmalısın” yerine “Bu ilişkide zarar gördüğünü, incindiğini, sıklıkla üzüldüğünü gözlemliyorum” diyebilirsin.
  • “Sevgilini zaten hiç sevmiyorum” yerine “Sınırlarına saygı gösterilmediğini düşünüyorum” diyebilirsin.

Arkadaşınla sohbet ederken özellikle onun kullandığı ifadeler varsa (mesela, “rahatsız etmek”, “rahatsız olmak”, “sarsılmak” gibi), bu kelimeleri kullanarak konuşmayı da deneyebilirsin.

açılmanın kolay olmadığını unutma

İlişkinin şiddet içerdiğini anlamak ve kabul etmek zaman alabilir. “Flört şiddeti mağduru” ya da “kurbanı” olma düşüncesi kişinin güçsüz hissetmesine ve bu yüzden bu rolü reddetmesine sebep olabilir.

Şiddete maruz bırakılan kişiyi güçsüz hissettirecek ifadelerden ve mimiklerden kaçınmaya gayret edebilirsin. Yalnız olmadığını, bu deneyimlerin başka ilişkilerde de yaşandığını, bu şiddet davranışlarının sorumluluğunun şiddet uygulayan kişide olduğunu sık sık vurgulayabilirsin.

  • “Buna nasıl müsaade ediyorsun, hiç mi gururun yok, farkında değil misin?” gibi ifadeler yargılayıcı ve suçlayıcıdır. Bu, flört şiddetine maruz bırakılan bir kişinin muhtemelen zaten hissettiği suçluluk hissini artırabilir ve sana açılmasını engelleyebilir.
  • Durumu kendisinin değerlendirmesine müsaade etmelisin. Bırak, hikayesini kendi hızında, kendi kelimeleri ile anlatsın. Aceleci davranma, ona zaman tanı. İlk konuşmanızda açılmayabilir; önemli olan, daha sonraki konuşma fırsatlarını kaybetmemektir.

iyi bir dinleyici ol

Söylemek istediğin çok şey olabilir. Öfkeli, üzgün ya da şaşkın hissedebilirsin. Kendi duygularını yaptığınız konuşmanın konusu haline getirmen arkadaşını uzaklaştırabilir ya da sana yük oluyormuş gibi hissetmesine sebep olabilir. Konuşmak yerine dinlemeye odaklanmalısın. 

  • Bazen sadece “Nasılsın?” diye sormak yeterlidir.
  • Sessizlik anlarına izin ver; bazen sessizce yan yana oturmak da destek olmaktır.
  • Onu önemsediğin, onu dinlemek ve desteklemek için orada olduğunu hissettir. Unutma, bu onun hikayesi. Anlatımlarını öğütler ve önerilerle kesmemeye özen göster. Kendi ilişkilerinden örnekler paylaşmak isteyebilir, bunun ona yalnız olmadığını hissettireceğini düşünebilirsin. Kendi hikayeni paylaşmadan önce, “Ben de benzer bir durum yaşamıştım. Eğer paylaşmam sana iyi gelecekse anlatabilirim ama şu anda seni dinlemek için buradayım” diyebilirsin.
  • Sadece arkadaşın istediği ve talep ettiğinde öneri ya da fikir sun. Herkesin kendi deneyimleri, değerleri ve duyguları var. Fikir ve öneri sunarken kendini değil, arkadaşını ve onun ihtiyaçlarını odak noktasında tutmaya çalış. “Ben olsam ne yapardım” değil, “Ona şu anda ne iyi gelecek, onun için ne mümkün?” diye düşünmek, bunu kolaylaştırabilir.
  • Profesyonel destek seçeneklerinden bahsedebilirsin. Örneğin, okul, iş yeri ya da bir sivil toplum kuruluşu aracılığıyla ulaşabileceği psikolojik danışman, psikolog gibi uzmanlara yönlendirebilirsin. Çevrim içi olarak ise bizim aramızda sitesine ve destek talep formuna bakmasını önerebilirsin.

kararlarına saygı duy

Duygusal ilişkilerde de sosyal ilişkilerde de güven ve saygının önemli bir rolü var. Arkadaşın, şiddet içeren bir ilişkide olduğunun farkında olup yine de ilişkide kalmayı seçebilir. Ayrılmayı denemiş ama geri dönmüş olabilir. Ayrılmaya karar vermenin ve şiddet döngüsünden çıkmanın kolay olmadığını unutma. Güvensiz ilişkileri bitirmek için birkaç deneme gerekebilir ya da bu bitiş hiç gerçekleşmeyebilir. 

  • İçinde bulunduğu koşulları, davranışlarının getireceği sonuçları ve ayrılıkla ilgili doğru zamanlamayı en iyi arkadaşın bilebilir. Sen aynı düşüncede olmasan da, kararı ne olursa olsun, saygı duy ve yanında ol. Sonuçta, bu onun ilişkisi.
  • Profesyonel destek almaya hazır hissetmiyor olabilir; onu yargılama. İsterse fiziksel ve duygusal olarak bu süreçte ona eşlik edebilirsin.
  • Ayrılık sürecinde geri dönmemek için duygusal destek isterse, bunu bir başarı ya da başarısızlık meselesi haline getirme. Örneğin telefon etmemesi, iletişim kurmaması için senden destek isterse, onu kontrol etmeye çalışmadan, sadece sürecin onun için nasıl gittiğini birlikte konuşmayı deneyerek bunu yapabilirsin.

ona gücünü hatırlat

Şiddet, güç ve kontrol ile ilgilidir. Arkadaşın, yaşadığı ilişkide kafası karışmış, kaybolmuş ve değersiz hissediyor olabilir. Ona gücünü hatırlatmak için şunları yapabilirsin: 

  • İlişkilerinde şiddete maruz bırakılan insanlar çoğu zaman özgüven kaybı yaşar, kendilerini güçsüz hisseder ve karar almakta zorluk yaşayabilirler. Onun adına kararlar almak yerine kendi kararlarını almasını desteklemek, arkadaşına gücünü hatırlatacaktır.
  • Kendini suçlamasını ve şiddete bahaneler üretmesini engelleyecek cümleler kurabilirsin: “Sana böyle davranması tamamen onunla ilgili, hiçbir bahane şiddeti haklı çıkarmaz.”
  • Arkadaşın ayrılık fikrinden korkuyor, partnerine muhtaç olduğunu düşünüyor ya da şiddete rağmen ondan daha iyisini bulamayacağına inanıyor olabilir. Partneri olsa da olmasa da değerli ve sevgiye layık bir insan olduğunu ona hatırlatabilirsin.
  • Baskı ve kontrol içeren ilişkilerin diğer bir özelliği, kendini yetersiz ve yalnız hissetmektir. Arkadaşına yalnız olmadığını hissettirmek için etkinlikler düzenleyebilir, birlikte keyifli zaman geçirmek için uygun ortamlar oluşturabilir, varsa ortak arkadaşlarınızı davet edebilirsin. Arkadaşın, yaşadığı şiddetin seviyesine bağlı olarak bu etkinliklere katılmayabilir ya da söz verip sonra gelmeyebilir. Israrcı olmadan denemeye devam edebilirsin.
  • Güvende hissetmediği durumları dinleyerek arkadaşının yapabileceği şeyler olduğunu hatırlatabilir, güvenlik planı oluşturmasına destek sunabilirsin.

kendini gözet

Tüm bu süreçte arkadaşını desteklemeye devam edebilmek için senin de kendini gözetmen çok önemli.

Arkadaşını, içinde bulunduğu ilişkiden “kurtarma” sorumluluğu hissedebilirsin. Böyle bir rol üstlenmek, hem senin hem de arkadaşın için yorucu olacaktır. Arkadaşını ilişkisinden kurtarmak senin sorumluluğun değil. Kendini suçlama. Ne olursa olsun, yaşadığı ilişkiyi sürdürme kararının arkadaşına ait olduğunu hatırla ve kararlarına saygı duy. Ortaya çıkan duygularınla baş etmek için arkadaşınla konuşmak yerine kendi destek sürecini başlatabilirsin. Güvendiğin bir yetişkinden destek alabilir ya da duygularını, arkadaşının mahremiyetini gözeteceğini bildiğin bir başka arkadaşınla paylaşabilirsin. Şiddete maruz bırakılan birini desteklemek, duygusal olarak zorlayıcı bir deneyimdir. Kişisel sınırlarını korumayı ve kendini gözetmeyi unutma.

 

Bazen de farklı bir şekilde, güvenli bir ilişki yaşadığını düşündüğün bir arkadaşın ilişkisinde yaşadığı şiddet deneyimi ile ilgili sana açılabilir. Böyle bir beyan aldığında yapabileceklerinle ilgili bu yazıyı inceleyebilirsin.

Kaynak:

https://www.tabukamu.com/flort-siddetine-maruz-birakilan-arkadasimi-nasil-destekleyebilirim